Edward van de Vendel

In memoriam, dat is de oorspronkelijke titel van deze debuutroman van Alice Winn (30). Er wordt dan ook veel en onhoudbaar gestorven in het boek – het speelt tijdens de Eerste Wereldoorlog, die onmenselijk en goor en volkomen desolaat was. En de jongens die hem uit moesten vechten waren maar een jaar of achttien. Jonger soms, zelfs. Maar hoezeer Winn de zwarte wonden van de grote oorlog ook laat zien, ze plaatst er wel een grote liefde tegenover, die tussen (Henry) Gaunt en (Sydney) Ellwood – achttienjarigen dus – jonger zelfs. Eindoordeelspoiler: dit was zo’n zeldzaam boek dat ik én overal mee naartoe wilde lezen om door te kunnen lezen én vaak even weg moest leggen om de adem buiten het boek weer te herkennen. Dat lag dus aan de voorstuwing van het verhaal en aan de contrasten die Winn aanbrengt, maar toch vooral aan haar schrijven. Zoals hier te zien, in een citaat van bladzijde 295, waarin Gaunt tevergeefs probeert van een meisje te gaan houden: ‘Hij kon haar mooi vinden op een artistieke manier, alsof ze een beeldhouwwerk was in een museum, maar zijn bewondering bleef vlak, zonder reliëf. Als liefde inhield dat je van een klif sprong in de hoop dat je zou kunnen vliegen, dan stond er op de rand van deze afgrond een muur die er nooit had gestaan bij Sandys, of Ellwood, of zelfs Devi, die Gaunt als dertienjarige hopeloos had aanbeden. Hij voelde geen angst als hij bij Elisabeth was, want hij hoefde niet bang te zijn dat hij zou vallen. Hij was op haar gesteld, maar hij zou nooit tegen haar zeggen: “Elk stukje van elk stukje, of ik sterf.”’

Door het grote vuur is géén absolute oorlogsroman en géén absolute liefdesroman, en het is wél een absolute levensroman – want dat werd het voor mij door dit soort observaties. En door de blakende dialogen. En door de rol die poëzie (en het citeren ervan) in het boek speelt. En door de afwisseling van de perspectieven in diverse hoofdstukken, waardoor je gemeen-fijn in spanning blijft. En zelfs ook door de lichtheid, soms. Dus ja, definitief eindoordeel: ik ben benieuwd of ik in 2024 nog boeken ga lezen die deze triomf zullen evenaren.